Zelfbewust zijn: Zie jij, zie jij, wat zij zien in jou?

In dit artikel kijk ik naar de feedforward kwaliteit – Zelfbewust zijn. Het valt me op dat mensen toch minder goed naar zichzelf kunnen kijken dan ze zelf denken. Dat wordt keer op keer onderschreven door de verbaasde, nieuwsgierige, vertwijfelde en soms toch ook opgeluchte reacties op de feedforward resultaten, die ik hen terugkoppel tijdens een individueel ontwikkelgesprek. Resultaten van een 360 graden feedforward meting hoe zij, in vergelijking met hun omgeving, naar de kwaliteiten in hun eigen gedrag kijken. Mensen denken vaak zichzelf goed te kennen en ook te weten hoe ze overkomen op anderen. En dat die anderen daar dan nog wel eens anders over lijken te denken, komt dan toch vaak als een verrassing…

Zelfbewust zijn: de basis voor zelfontwikkeling

Zelfbewust zijn en naar je eigen gedrag kunnen kijken is essentieel wanneer je wilt leren, groeien en jezelf verder wilt blijven ontwikkelen. Het vormt een kritische succesfactor voor het behalen van zowel zakelijk als persoonlijk succes.

Mensen die meer zelfbewust zijn presteren beter op het werk. Ze krijgen eerder promoties en geven effectiever leiding. In de persoonlijke sfeer lijken ze ook effectiever te zijn, in bijvoorbeeld het omgaan met conflicten. Zo lijken zelfbewuste mensen beter in staat te zijn hun eigen bijdrage te zien en daarmee ook zich beter te kunnen afstemmen op en aan te passen aan de ander indien nodig. Dit om relaties en interacties met vrienden, partners, kinderen, collega’s en belangrijke anderen effectief te maken en te houden.

Eigen beeld versus het beeld van de omgeving

Met de feedforward analyse™, een positief ingestoken 360 graden feedbackinstrument waar ik aan het begin van deze blog al naar refereerde, kan een persoon zijn eigen kwaliteiten in gedrag selecteren. Daarnaast wordt zijn of haar omgeving ook uitgenodigd passende kwaliteiten in gedrag te selecteren voor die persoon. Vervolgens wordt gevraagd een top tien in kwaliteiten aan te brengen. Wanneer de terugkoppeling van de resultaten plaatsvindt, is vaak het eerste waar de feedforward deelnemer naar kijkt ‘zit ik een beetje op dezelfde lijn als mijn omgeving?’.

Over het algemeen zie ik drie mogelijke uitkomsten en bijbehorende reacties daarop:

1. ‘Ik zit op dezelfde lijn als mijn omgeving.’
   Zeven tot tien van de top tien kwaliteiten die door jou en de omgeving voor jou geselecteerd zijn komen overeen. Deze terugkoppeling heeft vaak een grote zucht van opluchting en sprankels in de ogen tot gevolg. Vaak wordt er dan opgemerkt ‘ja, ik wist het eigenlijk wel. Fijn!’
   Je kijkt hetzelfde als je omgeving naar jouw kwaliteiten. Dus ook wanneer je verbeterpunten in actie gaat omzetten (want ook feedforward doe je met het oog op verbetering), zal je omgeving deze kunnen begrijpen en ondersteunen.Slechts 8,3% van in totaal honderden deelnemers krijgt deze terugkoppeling. Zonder uitzondering zijn ze blij met de feedforward en herkennen deze ook. Door de bevestiging die zij krijgen van hun omgeving op hun kwaliteiten en daarmee ook mogelijke verbeterpunten, maakt dat ze relatief sneller tot actie komen en een individueel verbeterplan formuleren: ‘Ik herken mijn kwaliteiten en mogelijke aandachtspunten. Het is nu tijd om op basis van mijn kwaliteiten écht te gaan werken aan mijn verbeterpunten, die beide worden onderschreven door mijn omgeving!’.
2. ‘Deels komt mijn zelfbeeld overeen met dat van mijn omgeving.’
   Vier tot zes van de top tien kwaliteiten komen overeen wanneer we de top tien van de deelnemer en de respondenten naast elkaar leggen. Deze terugkoppeling heeft vaak in eerste instantie een frons en soms wat vertwijfeling tot gevolg. Vaak volgt er een opmerking in de strekking van ‘hmmm wat vreemd, want ik doe x en y wel degelijk, maar ze zien het blijkbaar niet…?’.
   Ten eerste is er wel degelijk een 50% overlap tussen de door jou en jouw omgeving geselecteerde kwaliteiten! En inderdaad, ze zien het blijkbaar daarnaast ook anders dan jij. Dat hoeft echter niet te betekenen dat jij of je omgeving het fout ziet of aan het liegen is. Andere kwaliteiten worden in dit geval meer als passend bij jou gezien door je omgeving. Interessant om samen te kijken naar hoe jij de kwaliteiten, waarvan je wel graag had gezien dat deze met nadruk opgemerkt zouden worden door je omgeving, anders vorm kunt geven zodat deze wel worden gezien?66,3% van de feedforward deelnemers krijgt deze terugkoppeling. Dit lijkt het gemiddelde te zijn in Nederland. Mensen zijn een beetje zelfbewust, maar het kan beter! Zeker wanneer het uitgangspunt is ‘leren en ontwikkelen’; vaak de reden om überhaupt je omgeving om feedforward te vragen. Om te willen leren en de middelmaat te ontstijgen, is het van belang in zo’n gesprek vervolgens samen op zoek te gaan naar die kwaliteiten in gedrag die bij deze deelnemer de verbetering gaan brengen.
3. ‘Mijn zelfbeeld komt nauwelijks tot niet overeen met het beeld dat mijn omgeving van mijn kwaliteiten heeft’.
   Slechts één tot drie van de door jou geselecteerde kwaliteiten in jouw top tien komen overeen met die van de respondenten in hun top tien voor jou. Het feit dat het beeld van de omgeving sterk verschilt met het eigen beeld, maakt dat de deelnemer vaak wat meer tijd nodig heeft om de feedforward binnen te laten komen en op waarde te kunnen schatten. Deze terugkoppelgesprekken komen soms wat lastiger op gang. De respondenten en de deelnemer lijken echt andere kwaliteiten te zien en de kloof daartussen dient eerst overbrugd te worden. Wanneer de deelnemer het lukt het perspectief van de respondenten te herkennen en erkennen, volgt de volgende belangrijke stap in deze gesprekken: hoe kan ik mijn zelfbewust zijn vergroten?
   Ruim een kwart (25,4%) van de terugkoppelgesprekken verloopt op deze wijze. Sommige van deze gesprekken starten dus wat stroef. Na het vinden van her- en erkenning van het perspectief dat de omgeving op hen heeft, tonen alle deelnemers echter zonder uitzondering de wil en actiebereidheid om naar verbetering te zoeken.

3 redenen waarom ons zelfbeeld niet altijd klopt

Wat maakt dat ons beeld vaak niet helemaal of helemaal niet overeenkomt met het beeld van onze omgeving? Tasha Eurich, schrijfster van het boek The Power of Self-Awareness in a Self-Deluded World, leert ons dat er drie redenen zijn voor de mismatch in beelden.

1. Ten eerste hebben we allemaal onze blinde vlekken. ‘We are wired to operate on autopilot, unaware of how we’re behaving, and why.’ We zien het gewoonweg niet; we reageren op onze automatische piloot en vertonen gedrag dat we altijd vertonen. Ooit heeft dat gedrag goed voor ons gewerkt, dus herhalen we dat. Dat dat specifieke gedrag mogelijk nu niet meer effectief is in de huidige context merken we dus niet op.
2. Ook is er het ‘feel-good’ effect: we voelen ons gelukkiger wanneer we onszelf in een positief daglicht zien en stellen. We kiezen die kwaliteiten uit waarvan we denken dat dit de meest passende kwaliteiten zijn om als succesvol gezien te worden door de omgeving.
3. De laatste reden heeft wat Eurich betreft te maken met ‘the cult of self’, het idee dat we meer en meer met onszelf bezig zijn c.q. centraal stellen door de stijging in populariteit van diverse social media. We zijn te veel op onszelf gericht en hebben steeds minder idee hoe we eigenlijk overkomen op de omgeving.

Eurich haar onderzoek roept het volgende beeld op: ‘terwijl 95% van de mensen echt denkt dat zij zelfbewust zijn, ligt het percentage dichter bij de 10-15%’, aldus Eurich. De analyse van de feedforward resultaten komt redelijk overeen met dit beeld. Bijna 75% van de deelnemers denkt zelfbewust te zijn, echter slechts 8,3% van de deelnemers is dit ook werkelijk.

Hoe kan je je zelfbewust zijn vergroten?

Tasha Eurich: “What’s scary is that the least competent people are usually the most confident in their abilities.”

De vraag is nu: ‘hoe kunnen we ons zelfbewust zijn vergroten?’ Eurich zegt dat er twee aspecten zijn om aandacht te geven: ons interne en externe zelfbewust zijn.

Intern zelfbewust zijn gaat over het begrijpen van je eigen waarden, passies, ambities…

Extern zelfbewust zijn is begrijpen hoe je overkomt op de omgeving, dus van buiten naar binnen toe. Begrijpen hoe anderen jou zien.

Je intern zelfbewust zijn vergroten kan op diverse manieren. Mensen die dit willen, benaderen vaak een coach en gaan samen met de coach op zoek naar hun waarden, passies en ambities. Het is echter helemaal niet gezegd dat externe hulp hierbij altijd nodig is. Ook het zelf bijhouden van een dagboek waarin je met name in de breedte voor jezelf opschrijft en onderzoekt welke bezigheden je leuk vindt, helpt je een goed stuk op weg. Door na een periode in je notities op zoek te gaan naar de thema’s en rode draden in datgene wat je gevoel van zingeving, energie en geluk geeft, worden je waarden, passies en ambities steeds duidelijker.

Om je externe zelfbewust zijn te verbeteren, geeft Eurich de suggestie een ‘loving critic’ in je omgeving te zoeken. Mensen die moeite willen doen om jou op een constructieve wijze van feedback te voorzien. Die zien waar je kwaliteiten liggen, maar die ook helder zien wat nodig is te verbeteren voor een effectiever functioneren en ambities waarmaken tot een succes te maken. Positieve feedback, groei georiënteerde, op jouw gedrag gegeven door jouw omgeving. Feedforward heb je dus hard nodig, ook jij!

Ik ben benieuwd welke van de 48 kwaliteiten, die centraal staan in de feedforward analyse™, bij jou in de top tien staan. In hoeverre komt jouw zelfbeeld overeen met het beeld van jouw omgeving, denk je?

Zie jij, zie jij, wat zij zien in jou?

Door Mrs. Feedfoward – Muriel Schrikkema